Martha Häusermann, unter dem Dorfnamen Post-Marthi bekannt, lebte von 1901 bis 1991 in unserem Dorf. Als Tochter des Posthalters ‚Post-Ruedi‘ lebte sie in der (ehemaligen) Post an der Konsumstrasse. Sie arbeitete als Sekretärin in der Buntweberei Müller in Seon (den Arbeitsweg legte sie mit dem Velo-Solex zurück) und half zusätzlich ihrem Vater im Postbüro und als Briefträgerin in Staufen.


zum Vergrössern auf die Fotos klicken
Martha Häusermann besass eine ausserordentliche Begabung für die Sprache und hat mit ihrer Fabulierkunst viele Ereignisse und Begebenheiten aus dem Dorf in das Gewand eines Gedichtes gekleidet. 1981 hat der Arbeitskreis Pro Staufen (Vorläuferin der heutigen Kulturkommission) zum achtzigsten Geburtstag der „Dorfpoetin“ ein 30-seitiges Gedichtbändchen veröffentlicht.

Gedichte leben davon, dass sie mündlich vorgetragen werden. Erfreulicherweise lesen hier Frauen und Männer aus unserem Dorf, die Post-Marthi noch erlebt haben, ihre Gedichte vor. Zusätzlich sind die Gedichte jeweils unter der Hörfassung auch zum Nachlesen eingefügt.
Ruedi Sandmeier liest zwei Gedichte: Strauwälle-Stuude und zum Dorffest 1959.

Strauwälle-Stuude – lies das Gedicht
Strauwälle-Stuude
D’Glogge het grad sächsi gschlage,
Buebe, riibet d’Auge-n-us
und stöhnd uf ebs afoht tage.
Liecht zündt scho us jedem Hus.
„Strauwälle-Stuude!“
Nähnd der ältisch Chittel vüre,
em Vatter si verböölet Huet,
de hanget au schon a der Türe.
„So adie wohl, und machets guet!“
„Strauwälle-Stuude!“
Tapfer wird am Wage zoge,
wo scho bi der Linde stoht,
und um jede-n-Egge b’boge,
hüscht und hott, wo’s duregoht.
„Strauwälle-Stuude!“
´s Röike wird e keim verbotte,
d’Lehrer drücke-n-eis Aug zue.
Und sogar die chlynschte Chrotte
luege-n-au nid nume zue.
„Strauwälle-Stuude!“
Staufnerlüt, gähnd eue Plunder,
stellet e vor d’Hustür zue.
Alles, wo do brönnt wi Zunder,
ladt mer ufe Wage-n-ue.
„Strauwälle-Stuude!“
Ufem Staufbärg isch alles grichtet
für es schöns Silväschterfüür,
ei Stuud uf die ander gschichtet.
Lädere tuets ganz gwüss au hür.
„Strauwälle-Stuude!“
Het das alte Johr usglütet,
zündt mer de ganz Huuffe-n-a.
Jedes weiss, was das bedütet:
´s rüeft denn au so lut as´s cha:
„Es guets Nöis!“
Staufner Dorffest 1959 – lies das Gedicht
| Staufner Dorffest 1959 Am Staufbärgfuess sind mir deheime, wo’s Äffli ufem Brunnstock sitzt, wo’s gueti Frücht het a de Bäume und wo mer ob der Arbet schwitzt. Mir händ es gwärchigs, tapfers Völkli, wo schafft vom Morge früeh bis spot, bis d’Sunne i de rote Wölki im Jura äne undergoht. Mir dänke no so gärn a früehner – an alles, wo dohinde lyt – und a di Zyte, wo no d’Hüehner au s’Wägracht gha händ grad wi d’Lüt. Mit scharfe Sichle händ no d’Puure de Rogge gschnitte -´s täglich Brot. No züüge graui Hüsermuure vo schwerer Arbet, Müeh und Not. Und Ampelliecht und Cherzeschimmer händ z’Obe-n-usem Stübli zündt, und ame het de Wächter immer z’Nacht d’Stund mit luter Stimm verchündt. | So nodigsnoh isch’s andersch worde: ´s Dorf Staufe-n-isch hüt nümme chly. De Biswind chunnt zwar no vo Norde und ´s Chileglüt ladt z’Predig y. Lueg umenand, lueg uf de Stroosse: Es isch jo alls motorisiert. Di chlyne Lüt und au di grosse sind jetz halt eifach meh gstudiert. Und Hüser wachse-n-usem Bode, ums Umeluege stöhnd si do. Im Schuelhus chamer sich chuum rode, eso het d’Schüelerzahl zuegnoh. Drum wämmer e Turnhalle boue. Es fehlt is nume no am Chlotz. Mit Stüüre und mit Gottvertroue und echli guetem Wille goht’s. Zum Dorffescht, womer arrangiere ladt Gmein is alli fründtlich y. I Schaare wämmer ufmarschiere, und alli wärde zfride sy. |

Pauline ‚Päuli‘ Moser liest zwei Gedichte zum Brunnen an der Postgasse.
100 Johr Poschtgassbrunne – lies das Gedicht
100 Johr Poschtgassbrunne
1862/1962
Liebe, guete Poschtgassbrunne,
lachisch froh ıs s Himelsblau;
niemer stoht dir vor der Sunne,
100 Johr alt bisch hür —gnau -!
Hesch i dine junge Tage
so mängs Ross und Chueli tränkt.
D’Möntsche chöne-n-au nid chlage:
hesch’ne köschtlichs Nass ygschänkt.
Chansch ıs s no so vill verzelle
us der guete-n-alte Zyt,
no vo Meischter und vo Gselle
und vo andre kurlig Lüt.
Hesch di alte Staufner-Gstalte,
wo scho lang vergässe sind,
treu ı dim Gedächtnis bhalte;
hüt no sind s sı din dinı Fründ.
Weisch no, wo de Davi-Sämi
gjasset het «an einem Strich».
Sicher ’s jasse-n-immer nämi
nach der Regel «Stöck, Wys, Stich».
Jo, du dänksch mit ächter Wermi
a di liebe-n-alte Lüt.
Stärne-Vrene, Wäber-Hermi,
wie isch alles andersch hüt!
D’Auto, wo du dure pfudere,
löhnt dir Tag und Nacht kei Rueh,
d’Flüger, wo hüt umesure,
ghöre-n-jetz halt au derzue.
Lieb-n-alte Poschtgassbrunne,
’s wachst dir no keis graus Hoor,
gniess di warm, schön Staufner-Sunne
und läb nomol hundert Johr.
Poschtgassbrunne (Züglete) – lies das Gedicht
Poschtgassbrunne
Züglete 1977
Di Ehreplatz hesch scho ygnoh,
du treue Poschtgassbrunne.
Du heigisch, hämmer no vernoh,
au afe-n-echli grunne.
E neue Brunnstock het mer gmacht
mit schöner Bronzeröhre,
wo plauderet bi Tag und Nacht
und nie sich loht lo stööre.
Es Bänkli ladt zum Sitze-n-y
— di Alte wi di Junge —.
Do luege si, do prichte si,
und mängisch wird au gsunge.
Zum Trinke gits es köschtlichs Nass,
und das zu allne Stunde.
’sisch grad so guet wi Wy vom Fass.
Früsch uf zur erschte Runde!
Ruth Gloor liest zwei Gedichte zum Staufberg und zum Affenbrunnen.

A Staufner Affebrunne – lies das Gedicht
| A Staufner Affebrunne Sid anno sächzähunderteis stohsch du scho uf dim Poschte, bisch aber immer no ke Greis, fohsch nonig afo roschte. Dis Äffli isch au gsund und zwäg. Es cha so luschtig schile und zeigt em Gläubige de Wäg dur’s Stägli uf i d’Chile. Du hesch es Wasser – klar und früsch. E Wirt bisch oniglyche, schänksch jedem y, wo durschtig isch, em Arme wie em Ryche. | Teilsch Freud und Leid mit allne Lüt, du treue-n-Affebrunne, du Züüge-n-us der alte Zyt. Wie bisch doch au versunne. Verzellsch i diner eigne Sproch is hunderttuusig Gschichte, nid einisch wird dis Muulwärch troch, drum löhmmer die lo prichte. Mer höckle nochli zuder zue bis d’Bättzytglogge lüte. Denn gäb dir Gott e gueti Rue, wie allne Staufner Lüte. |
Gruess vom Staufbärg – lies das Gedicht
Gruess vom Staufbärg
Es Bärgli lyt im Grüene
vo Matte ringsumgeh;
du meinsch, es gäb sonscht niene
keis schöners Plätzli meh.
Und Chileglogge lüte
so heimelig und nätt.
Si mahne, wi vor Zyte,
inbrünschtig zum Gebätt.
Hüt träge-n-iri Schwinge
e Gruess is grüene Land.
Sie lade-n-y zum Singe:
„Willkomme mitenand!“
Mir wänd i Jubelchöre
mit frommem, treuem Sinn
de Herr im Himel ehre
in euser Chile-n-in.
Drum styget froh und munter
de schattig Waldwäg uf.
De Staufbärg zeigt ech Wunder;
tüend Härz und Auge-n-uf!

Paul Gloor liest drei Gedichte zum Sprützehüsli und zum Abschied von Posthalter Häusermann und zu seinem einstigen Arbeitsplatz, dem Zopfhuus.
Abschied vom alte Sprützehüsli – lies das Gedicht
Abschied vom alte Sprützehüsli (September 1955)
Alts Sprützehüsli, läb jetz wohl,
mir ziehnd es Wägstück wyter.
Dis Dächli ischjo afe morsch
und dini Wänd sind schitter.
Du heschis dienet treu und rächt.
Nimm euse Dank, chlys Hüsli.
Hüt streichlet di e Sunnestrahl
no einisch warm und lisli.
Schick ihm, Sturmglöggli, no di Gruess
zum Abschied, womer fyre.
’s alt Tor goht uf, ’s ischs letschte Mol,
wo rmr ’s no ghöre gyre.
Herr Kommandant, gib no e Sprutz,
dass ’s au no rächt cha briegge,
wenn’s is denn deet näbs Wernlis Stall
durs Gässli uf gseht tschiegge.
Verwätterets alts Sprützehus,
mir bitte ganz verläge:
«Wenn’s neume-n-öppis z’lösche git,
so spänd is du di Säge!»
Abschied von Posthalter Häusermann – lies das Gedicht
Im alte Posthalter Hüserma sin Abschied (1941)
Ir liebe-n-alte Staufnerlüt,
hüt nimm i Abschied, zürnet nüt.
Mängs Johr bin i durs Dörfli zoge
und ha-n-um jede-n-Egge boge.
Bi Rägewätter, Sturm und Schnee,
stets het mer mi am Chaare gseh.
Keis einzigs Huus ha-n-i vergässe
und Briefe brocht an all Adrässe.
I ha-n-ech Post i d’Stube träit
und Botschaft brocht i Freud und Leid.
I ha nie gklagt und au nie grochset
und nume still am Chaare gochset,
bin alli Stäge-n-uf und ab.
ganz gnau no wi ne junge Chnab.
Zwar ha-n-i mängisch gfluecht verstole:
«De Tüüfel sell das Wätter hole!»
Jetzt bin i aber alt und müed,
drum singt en andre morn mis Lied.
I chome hüt zum letschte Mol
und säge-n-allne: «Läbet wohl!»
Mit frohem Sinn und einer Hand
ha-n-i gschafft fürs Vatterland!
’s Zopfhuus (1976) – lies den Text
s‘ Zopfhuus (1976)
Mir wone-n-im Kulturkanton;
das gsehtmer is fascht a.
Drum müemmer – ´s ghört zum guete Ton –
es Mehrzwäck-Zopfhuus ha.
Es huusligs Völki simmer soscht,
mir Staufner Lüt am Bärg.
Jetz choschtet is das Huus bigoscht
meh as e Gartezwärg.
Hüt singemer es Lied i Moll,
es wyters i C-Dur,
und setze-d-is, das isch doch toll,
au voll y für d’Kultur.
So ziehmmer y mit Sang und Klang,
mit Härz und Sinn und Chopf,
und freue-d-is ´s ganz Läbe lang
a eusem Huus im Zopf
Erna Mieg liest zwei Gedichte zur Füürwehr und zur Staufbärgschüür

Füürwehr – lies das Gedicht
Füürwehr
Gottgrüessech alli mitenand
eu tapfri Füürwehrmanne.
Ihr schaffet muetig Hand in Hand
und meischtens oni Panne.
´s morsch Sprützehüsli stoht halt nümm,
au nümme die alt Linde.
Das isch jo nume halb so schlimm;
de Rank isch gliich no z’finde.
Und z’lösche gits uf eusem Gländ
– trotz Hitz und Stürm und Gwitter –
Gott Lob und Dank meh Durscht as Bränd.
Drum trinket no e Liter!
D’Staufbärgschüür (1981)
D’Staufbärgschüür
So jetzig isch bi miner Treu
di uralt Staufbärgschüür ganz neu.
Drum wämmer is vo Härze freue,
au d’Musig stellt sich flott i d’Reihe.
Mir wüsse, dass i dene Wänd
Chüe, Rind und Säuli ghuuset händ,
dernäbe Chünel und au Hüener,
wi’s ame-n-eso gsy isch früener.
Di alte Zyte sind verby,
´s git nidemol me Staufbärg-Wy.1
Hüt chömemer uf fründtlichs Winke
(guet staufnerdüütsch) cho „Gaffi“ trinke.
Willkomme-n-alli mitenand.
Gfüllt wärde d’Tassli bis a Rand.
D’Wält goht jo nonig us de Fuege;
zletscht heisst’s denn au. „Uf Widerluege!“
1 zum Glück wächst seit einigen Jahren wieder Wein am Süd-Osthang des Staufbergs.

Verena Sandmeier liest mit der Todesanzeige und der Geburtsanzeige zwei Gedichte zur Linde (auf dem Lindenplatz).
Todesanzeige – lies das Gedicht
Todesanzeige
Im Alter vo fascht 100 Johre het d’
Linde
iri Chraft verlore.
Drum truuretmer e jedem Hus
und briegget sich schier d’Auge-n-us.
´s Wohrzeiche-n-isch si gsi vo Staufe.
Wer hätt sich chönne do verlaufe!
Treu het si iri Pflicht erfüllt,
de Durscht vo mängem Bürger gstillt.
Jetzt aber isch es us und ame
mit dere-n-ehrewärte Dame.
Vergässemer doch ´s Ach und Weh
no bimene Beckli Lindetee!
Staufen im April 1976
Im Name vo de Leidträgende
De Gmeinrot
Geburtsanzeige (8.11.1976) – lies das Gedicht
D’Staufner Linde
Im Name vom Allvatter Gott,
wo hinder jedem Wachstum stoht,
wämmer hüt – mer weiss ´s au z’schätze –
grad zwoo jungi Linde setze.
Es händ das scho die Alte glehrt,
dass Lindetee is Hus ie ghört.
Niemer meh wird drum verläge:
D’Linde wärde-n-eus zu Säge,
und as es bitzli Poesie
göhnd si i d’Staufner Chronik y.
Elisabeth Rohr liest zwei (Vor)-Frühlingsgedichte.

Föhnwind und Sunne – lies das Gedicht
Föhnwind und Sunne
De Föhnwind und d’Sunne
tüend gmeinsami Sach:
Si haue-n-em Winter
es Zünftigs ufs Dach.
De brüelet und reiset
und kennt sich nümm us,
es Chleid het er afe,
´s isch würklig e Gruus: verfötzlet, verchoslet,
e ke Chnopf het’s meh dra.
Läb wohl denn, du alte,
du griesgrämige Ma!
Vorfrüehligsfreud – lies das Gedicht
Vorfrüehligsfreud
De Winter mues ruume,
das tuet em so weh.
Am Wägrand lit staubig
s’letscht Hüfeli Schnee.
Jetz chöme scho d’Stare
cho z’flüge i Schare.
De Früehlig wott cho,
drum simmer so froh.
Zäntume wird’s läbig
am Bach und im Hag,
und d’Sunne schickt Wermi
so vill as si mag.
S’wird gwärchet und prichtet
und s’bescht Chleidli grichtet.
S’isch alles parad
und d’Reihe schön grad.
Wer mag do no truurig
und griesgrämig si:
De Winter und s’Früre,
s’isch alles verbi.
Jetz goht’s anes Freue,
as Tanze und Trehje
im Wald und im Fäld.
Wi schön isch doch d’Wält!

Manfred Furter liest Jugendfestsprüche.
Herzlichen Dank an Loretta und Emanuele Soldati für die Anregung und an Werner Hausmann für die hilfreichen Unterlagen.

0 Kommentare zu “Staufner Poesie von Martha Häusermann”